Alice Roegholt, oprichter en directeur van museum het Schip, de parel van architect Michiel de Klerk, leidde enkele jaren geleden in de plenzende regen een gezelschap Russische gasten rond het iconische gebouw in de Spaarndammerbuurt. Eén van hen kijkt omhoog en roept uit Van Loghem! Van Loghem denkt Alice, wie is Van Loghem. Snel komt ze erachter dat het een Haarlemse architect is verwant is aan de Amsterdamse School. Alice neemt ons in deze aflevering van Buren Vertellen mee naar honderd jaar geleden, naar Rusland. Want van Loghem bouwde niet alleen in Nederland, en vooral Haarlem, maar net als veel idealistische geestverwanten in de jaren twintig vertrok hij naar Rusland om het land na de revolutie te helpen opbouwen. En nog wel diep in Siberië in een heel nieuwe stad die gebouwd werd voor de kolenwinning. Alice kreeg een uitnodiging van het Museum Krasnaya Gorka dat gevestigd is in een gebouw van de kolenmijn uit  Keremovo om een tentoonstelling te maken over deze Johannes van Loghem. Ze reisde erheen, 3500 kilo voorbij Moskou, en zag dat de arbeidershuizen van Van Loghem er inderdaad nog stonden, en daar herkende zij op haar beurt in de “ladderkozijnen”, de kozijnen met de specifieke horizontale roeden verdeling in vertrouwde maatvoering van Het Schip en vele andere gebouwen: het handschrift van de Amsterdamse School-architecten. Net als bij haar Russische bezoekster viel bij Alice een puzzelstukje op zijn plaats.

Zij toonde ons de beelden van de staat van de woningen nu. Van Loghem ontwierp naar Nederlandse traditie een stedenbouwkundig plan en bouwde daarin voor de mijnwerkers geschakelde rijtjeswoningen. Wel met elementen overgenomen uit de lokale bouw, maar niet alles sloot aan bij de lokale bouwtradities. de geschakelde  rijtjeswoningen waren en zijn in Rusland ongebruikelijk. Dat leidde ertoe dat de woningen in de volksmond gekscherend de worstjes werden genoemd. Voor het volk is een worstje iets lekkers maar door de bestuurders wordt dit als inferieur gezien. Nu ligt dit gebied wat verlaten erbij omdat de stad wat verderop ligt. Al vele jaren worden de sociaal zwakkeren hier geplaatst. Gezichtsbepalend in het wijkje is de school. Die zou opgeknapt moeten worden, maar dat gaat veel inspanning en geld kosten. Ook moeten meerdere partijen samenwerken.  Van de revolutionaire geest van honderd jaar geleden, zo oud is Keremovo dit jaar, leeft de herinnering voort in het goed bezochte museum en ook kan men Nederlands op de Universiteit studeren. De stad is inmiddels uitgegroeid tot 450.000 inwoners is best wel trots op zijn oude gebouwen.  We hopen dat we toch voor elkaar kunnen krijgen dat dit Hollandse wijkje wordt opgeknapt.

Om Van Loghem goed in zijn tijd te plaatsen raadt Alice het boek Vermoordde Droom aan van Hans Olink, die destijds veel uitgezocht heeft voor het VPRO radio Onvoltooid Verleden Tijd  te vinden op Marktplaats.

Over de reis en zijn verblijf in Kemerovo is een toneelstuk gemaakt aan de hand van de brieven die hij en zijn vrouw elkaar stuurden toen van Loghem in Kemerovo verbleef. Dit wordt  25 november opgevoerd in de Torenzaal van Museum Het Schip om 16u.